به گفته ی کارشناسان پرشین هتل ، گنبد سبز مشهد یکی از جاذبه های تاریخی و معنوی مشهد است که در قلب این شهر مقدس، همچون نگینی درخشان، زیبایی خاص خود را به رخ می کشد. این بنای باشکوه که آرامگاه شیخ محمد مومن استرآبادی از عارفان بزرگ دوران صفویه است، با گنبد فیروزه ای مایل به سبز خود، منظره ای فراموش نشدنی را برای بازدیدکنندگان خلق می کند.
هنگامی که زائران و گردشگران راهی شهر مشهد می شوند، علاوه بر زیارت حرم مطهر امام رضا (ع)، فرصت طلایی برای کشف جاذبه های تاریخی منحصر به فرد این شهر در اختیار دارند. یکی از این گنج های تاریخی که در خیابان آخوند خراسانی و در میان میدان مشهور گنبد سبز واقع شده، داستان های شگفت انگیزی از گذشته در خود پنهان کرده است. با این مطلب از مجله گردشگری همراه باشید.
تاریخچه گنبد سبز مشهد
گنبد سبز مشهد تاریخی عمیق و پرمعنا دارد که به سال 1036 هجری قمری بازمی گردد. بر اساس منابع تاریخی معتبر، این بنای زیبا در زمان حکومت شاه عباس دوم صفوی ساخته شده و در سال های 1055 و 1058 هجری قمری تکمیل و تزیین گردیده است. بازدید از این مکان ارزشمند می‌تواند بخشی جذاب از برنامه‌های تور مشهد برای علاقه‌مندان به تاریخ و معماری باشد.
ساخت این آرامگاه داستان جالبی دارد. شیخ محمد مومن استرآبادی که در سال 904 هجری قمری وفات یافت، از عارفان و بزرگان شناخته شده دوران خود بود. شاه عباس اول صفوی که به صوفیان و عارفان احترام خاصی داشت، دستور ساخت این بنای شگفت انگیز را در شان مزار این عارف گرانقدر صادر کرد. در سفر به این شهر زیارتی، اقامت در هتل مشهد انتخابی عالی برای دسترسی آسان‌تر به چنین جاذبه‌های تاریخی خواهد بود
زمان ساخت و تکمیل بنا
در کتیبه موجود در گنبد سبز، شعری با مضمون [سال تاریخ این خجسته بنا - بیت معمور قلب مومن دان] حک شده که تاریخ 1091 هجری قمری را نشان می دهد. این بنا در ابتدا بنیان گذاری شد اما طی سال های متمادی تکمیل و تزیین گردید تا به شکل فعلی خود درآمد.
جالب است بدانید که گنبد سبز مشهد در گذشته در میان باغ وسیعی قرار داشت و ارگ قدیم مشهد در ضلع غربی آن، قبرستان بزرگ میرهوا در جهت شرقی آن واقع بود. با گسترش شهر مشهد و احداث خیابان آخوند خراسانی، این بنا در مرکز میدان فعلی جای گرفته است.
تلاش برای حفظ میراث
در سال 1316 هجری شمسی، استاندار وقت مشهد تصمیم به تخریب این بنای تاریخی گرفت، اما خوشبختانه با پافشاری علما و اهالی، این تصمیم باطل شد. نهایتا در تاریخ 5 اردیبهشت 1356 با شماره ثبت 1370 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
معماری منحصر به فرد گنبد سبز
معماری گنبد سبز مشهد نمونه ای بارز از هنر و خلاقیت دوران صفویه محسوب می شود. این بنای تاریخی با ویژگی های منحصر به فرد خود، نمونه کاملی از معماری ایرانی - اسلامی را به نمایش می گذارد.
بنای گنبد سبز دارای پلان هشت ضلعی است که چهار ایوان زیبا در آن تعبیه شده است. این ساختار معماری منحصر به فرد باعث شده تا بنا از هر زاویه ای که نگاه کنید، زیبایی خاص خود را نشان دهد. طراحی داخلی بنا نیز به شکل چهارضلعی دیده می شود که این امر به دلیل وجود طاق نماهای دو اشکوبه در نمای خارجی است.
کاشی کاری و تزیینات
یکی از برجسته ترین ویژگی های گنبد سبز، کاشی کاری های فوق العاده زیبای آن است. کاشی های فیروزه ای مایل به سبز که در تزیین گنبد به کار رفته، نه تنها دلیل نام گذاری این بنا است، بلکه زیبایی بی نظیری به آن بخشیده است. این کاشی های رنگی با نقوش ایرانی اسلامی، جلوه ای خاص به فضای داخل و خارج بقعه می بخشد.
در قسمت های مختلف بنا، کاشی کاری معرق با رنگ های آبی، سفید و قهوه ای بر روی زمینه لاجوردی به چشم می خورد. ستون های اطراف طاق ها تا پایه گنبد با کاشی های آبی تزیین شده اند که نمایی فوق العاده زیبا ایجاد کرده است.
خصوصیات کلیدی بنا
گنبد سبز مشهد ویژگی های کم نظیری دارد که آن را از دیگر بناهای تاریخی مشهد متمایز می کند. این بنا در روز با رنگ فیروزه ای مایل به سبز خود جلوه می کند و در شب با نورپردازی سبز رنگ، منظره ای نورانی و معنوی را خلق می کند.
فضای داخلی گنبد سبز دارای چهار شاه نشین است که هر کدام به درگاهی ختم می شوند. داخل بنا علاوه بر قبر شیخ مومن، چندین قبر دیگر نیز وجود دارد که شخصیت های مدفون شده در آن نامشخص است. سادگی فضای داخلی و عدم وجود زرق و برق اضافی، حالت معنوی خاصی به این مکان می بخشد.
کتیبه ها و نوشته های تاریخی
گنبد سبز مشهد دارای کتیبه های ارزشمندی است که اطلاعات مهمی درباره تاریخ و هویت این بنا ارائه می دهند. مهم ترین کتیبه موجود در بنا، کتیبه ای است که زیر گنبد با خط زیبای ثلث و شامل حدیثی از پیامبر و صلوات بر دوازده امام به رنگ سفید بر زمینه قرمز اخرایی نگاشته شده است.
کتیبه ای دیگر در ضلع غربی گنبد سبز در داخل قاب چوبی با پوشش شیشه قرار دارد که با شعری حاوی تاریخ ساخت بنا تزیین شده است. همچنین در ساقه گنبد، کتیبه ای مزین به آیه 26 سوره آل عمران با خط بنایی وجود دارد.
دور تا دور بنا نیز با خط زیبای ثلث، صلوات خاصه پیامبر گرامی اسلام و برخی احادیث منتسب به ایشان بر روی دیوارها نگاشته شده است. این نوشته ها نشان از هنر خطاطی دوران صفویه دارند و با معماری تزیینی بنا همگونی کاملی دارند.
موقعیت جغرافیایی و دسترسی
گنبد سبز مشهد در خیابان آخوند خراسانی که در میان اهالی قدیمی مشهد با نام خیابان خاکی شناخته می شود، واقع شده است. این موقعیت استراتژیک باعث شده تا این بنای تاریخی در مرکز یکی از مهم ترین محورهای شهری مشهد قرار گیرد.
فاصله گنبد سبز تا حرم مطهر امام رضا (ع) تنها 7 دقیقه پیاده روی است که این امر آن را به یکی از نزدیک ترین جاذبه های تاریخی به حرم تبدیل کرده است. زائران و گردشگران می توانند بدون دشواری خاصی از حرم به این مکان مراجعه کنند و از بازدید آن لذت ببرند.
ساعات بازدید و هزینه ورود
بازدید از گنبد سبز مشهد از ساعت 8 صبح تا 9 شب امکان پذیر است و هیچ گونه هزینه ای برای ورود به این مکان تاریخی دریافت نمی شود. این امر فرصتی عالی برای همه افراد فراهم کرده تا بتوانند از این میراث گرانبها دیدن کنند.
همچنین هم اکنون از مسجد گنبد سبز برای اقامه نماز و ادای فرایض مذهبی استفاده می شود که سادگی و معنویت خاص این مکان، فضایی مناسب برای عبادت و تقرب به خداوند فراهم می کند.
اهمیت فرهنگی و گردشگری
گنبد سبز مشهد نه تنها از نظر تاریخی و معماری اهمیت دارد، بلکه به عنوان یکی از نمادهای مذهبی و فرهنگی شهر مشهد نیز شناخته می شود. این مکان مذهبی در کنار جاذبه های دینی، به لحاظ تاریخی و گردشگری نیز بسیار جذاب و گردشگرپسند است.
برای عاشقان تاریخ و کسانی که به ایران کهن علاقه مندند، بازدید از گنبد سبز فرصتی منحصر به فرد برای درک بهتر فرهنگ و تمدن ایرانی محسوب می شود. این بنا نمونه ای زنده از هنر معماری دوران صفویه است که تا امروز زیبایی و شکوه خود را حفظ کرده است.
بازدید از این مکان تاریخی معمولا بین 1 تا 2 ساعت زمان می برد و پیشنهاد می شود در فصل بهار و خصوصا ماه های فروردین و اردیبهشت که هوای مشهد بسیار خوب و دلپذیر است، از این مکان دیدن کنید.
شخصیت شیخ محمد مومن
شیخ محمد مومن استرآبادی که در گنبد سبز آرام گرفته، یکی از عارفان و بزرگان قرن نهم هجری بود. او حدود 36 سال از زندگی خود را به بررسی روایات و تعلیم سخنان پیامبران اختصاص داد و به مردم خدمت رسانی می کرد.
این عارف بزرگ از عرفای سلسله ذهبیه بود و استاد بزرگانی چون مجلسی اول و فیض محسوب می شد. کتاب «تحفه حکیم مومن» در طب قدیم از آثار ارزشمند او به شمار می رود که نشان از دانش وسیع وی در علوم مختلف دارد.
شرح زندگانی و کرامات شیخ محمد مومن مشهدی در کتابی با عنوان «گنبد سبز مشهد» به قلم مهدی قربانی و به سه زبان فارسی، انگلیسی و عربی منتشر شده که می تواند مرجع معتبری برای دانشجویان تاریخ و باستان شناسی باشد.
جاذبه های نزدیک گنبد سبز
در کنار بازدید از گنبد سبز، می توانید از سایر جاهای دیدنی مشهد که در نزدیکی آن قرار گرفته نیز دیدن کنید. خانه ملک مشهد یکی از مهم ترین این جاذبه هاست که متعلق به حاج حسین ملک از بزرگترین تاجران و واقفان مشهد بوده است.
همچنین حرم مطهر امام رضا (ع) که مهم ترین مقصد زائران است، در فاصله ای بسیار کوتاه از گنبد سبز قرار دارد. این موقعیت ممتاز، امکان بازدید از چندین جاذبه مهم در یک سفر را فراهم می کند.
اقامت در هتل های نزدیک
برای کسانی که می خواهند در نزدیکی گنبد سبز اقامت داشته باشند، رزرو هتل مشهد از طریق وبسایت پرشین هتل امکان پذیر است. هتل های متعددی در اطراف این بنای تاریخی وجود دارد که دسترسی آسان به گنبد سبز و حرم را فراهم می کنند. مانند هتل ایران مشهد که به‌دلیل موقعیت مناسب و امکانات خوب، یکی از گزینه‌های محبوب مسافران است.
دلیل نام گذاری گنبد سبز
از آنجایی که این آرامگاه در گذشته مساحت وسیعی داشت، رنگ گنبد فیروزه ای آن از فاصله دور سبز به نظر می آمد. از آنجایی که رنگ سبز این آرامگاه را از فاصله زیادی می توان مشاهده کرد، نام گنبد سبز را بر این آرامگاه گذاشته اند.
این نام برای آرامگاه شیخ محمد مومن ماندگار شد تا همچنان این مکان را با نام گنبد سبز مشهد بشناسیم. رنگ های سبز و آبی در معماری ایرانی نشانه آرامش و معنویت محسوب می شوند که کاملا با ماهیت معنوی این مکان همخوانی دارد.
نکات مهم برای بازدیدکنندگان
قبل از بازدید از گنبد سبز مشهد، توجه به نکاتی ضروری است. این مکان تاریخی علاوه بر جنبه گردشگری، جایگاه مذهبی و معنوی نیز دارد، بنابراین رعایت احترام و آداب مربوطه ضروری است.
بهترین زمان برای بازدید از گنبد سبز، فصل بهار است که هوای مشهد در بهترین حالت خود قرار دارد. همچنین بازدید در ساعات مختلف روز تجربه متفاوتی ارائه می دهد؛ در روز می توانید زیبایی کاشی کاری ها را به خوبی مشاهده کنید و در شب نورپردازی سبز بنا منظره ای فوق العاده ایجاد می کند. برای اقامتی راحت و مقرون‌به‌صرفه در نزدیکی این جاذبه تاریخی، گزینه‌های متنوعی از هتل آپارتمان‌های مشهد در دسترس مسافران قرار دارد.
تور مشهد و بازدید از گنبد سبز
برای کسانی که قصد سفر منظم و برنامه ریزی شده به مشهد دارند، رزرو تور مشهد مثلا تور مشهد از یزد می تواند گزینه مناسبی باشد. این تورها معمولا بازدید از گنبد سبز را در برنامه خود گنجانده اند و امکان آشنایی کامل با تاریخ و معماری این بنا را فراهم می کنند.
همچنین اگر علاقه مند به سفر به شهرهای مختلف ایران هستید، رزرو تور به مقاصد گوناگون نیز امکان پذیر است که می تواند تجربه سفر شما را غنی تر کند.
گنبد سبز مشهد : هنر ،تاریخ و معنویت
گنبد سبز مشهد بیش از یک بنای تاریخی، نمادی از هنر، معماری و معنویت ایرانی است که پس از گذشت قرن ها هنوز هم زیبایی و جذابیت خود را حفظ کرده است. این آرامگاه شیخ محمد مومن استرآبادی، فرصتی منحصر به فرد برای آشنایی با تاریخ و فرهنگ دوران صفویه ارائه می دهد.
بازدید از گنبد سبز نه تنها تجربه ای فراموش نشدنی از نظر تاریخی و معماری است، بلکه فرصتی برای تأمل و تفکر در فضایی آرام و معنوی محسوب می شود. این بنای کوچک اما پرمعنا، در قلب شهر مشهد همچون نگینی درخشان، داستان های زیبایی از گذشته تعریف می کند.
برای کسانی که قصد سفر به مشهد دارند، پیشنهاد می شود حتما از این جاذبه تاریخی بی نظیر دیدن کنند. تور مشهد با قطار می‌تواند گزینه‌ای ایده‌آل برای شروع این سفر باشد. همچنین پرشین هتل آماده ارائه خدمات اقامتی مناسب برای زائران و گردشگران است تا بتوانند بهترین تجربه را از سفر به این شهر مقدس داشته باشند
جمع بندی
گنبد سبز مشهد، گنجینه ای از تاریخ و هنر ایرانی است که ارزش حفظ و معرفی به نسل های آینده را دارد. این میراث گرانبها، یادآور عظمت و زیبایی تمدن کهن ایران زمین است که باید مورد توجه و احترام همگان قرار گیرد.
نهایتا، رزرو هتل در مشهد و بازدید از گنبد سبز، تجربه ای است که ترکیبی از معنویت، تاریخ و زیبایی را در خود جای داده و برای هر بازدیدکننده ای خاطرات شیرینی به همراه خواهد داشت.
