به گفته‌ی کارشناسان پرشین هتل ، محله سنگلج یکی از کهن ترین محله های تهران است که در قلب پایتخت جای گرفته و روایتگر تاریخ زنده این شهر به شمار می رود. این محله با بافت تاریخی و کوچه های پر پیچ و خم خود، خاطرات دوران قاجار و مشروطه را در دل خود حفظ کرده است. امروزه محله سنگلج در منطقه 12 شهرداری تهران واقع شده و اماکن تاریخی، فرهنگی و گردشگری متعددی را در خود جای داده است.
در این مطلب قصد داریم شما را با تاریخچه، بافت مسکونی، دسترسی ها و اماکن دیدنی محله سنگلج تهران آشنا کنیم و نگاهی عمیق تر به فرهنگ و هویت این محله داشته باشیم. اگر به دنبال تجربه سفری متفاوت در تهران هستید، بازدید از محله سنگلج می تواند انتخاب مناسبی باشد. با این مطلب از مجله‌ی گردشگری همراه باشید.
تاریخچه محله سنگلج؛ یکی از قدیمی ترین محله های تهران
سنگلج یکی از پنج محله اصلی تهران در دوره صفویه بوده است. نام این محله برگرفته از واژه «سنگ رج» است که به معنای ردیف سنگ بوده و به نحوه تقسیم آب با استفاده از پاره های سنگ در این منطقه اشاره دارد. گفته می شود که قدمت محله سنگلج حتی به پیش از دوره صفویه باز می گردد و این محله یکی از قدیمی ترین سکونتگاه های تهران به شمار می آید.
در زمان شاه طهماسب صفوی، تهران دارای حصاری شد که به «حصار طهماسبی» معروف بود و سنگلج در داخل این حصار و در غرب شهر قرار داشت. در آن زمان، دروازه قزوین در این محله قرار داشت که یکی از چهار دروازه اصلی شهر تهران بود. پس از آن در دوره ناصرالدین شاه قاجار، با گسترش شهر تهران و ساخت حصار ناصری، محله سنگلج دیگر در حاشیه غربی تهران نبود بلکه به قسمت های مرکزی شهر تبدیل شد. در صورتی که قصد سفر به تهران را دارید، می توانید برای رزرو هتل تهران در نزدیکی این محله از خدمات پرشین هتل استفاده کنید.
در دوران قاجار، سنگلج ترکیبی از مناطق مسکونی و باغ های متعدد بود. باغ هایی همچون باغ حاجی کاظم، باغ معمارباشی، باغ معیرالممالک و باغ قوام الدوله از جمله باغ های معروف این منطقه بودند. آب های زیرزمینی فراوان و وجود قنات ها و چشمه های متعدد، این منطقه را برای ایجاد باغ بسیار مناسب کرده بود.
آخرین تغییرات اساسی در این محله در زمان رضاشاه پهلوی رخ داد. در این دوره بخشی از محله تخریب شد و به جای آن پارک شهر ساخته شد که امروزه یکی از مهم ترین فضاهای سبز مرکز تهران است.
بافت مسکونی محله سنگلج؛ پنجره ای به تهران قدیم
محله سنگلج با بافت تاریخی و سنتی خود، پنجره ای به تهران قدیم است. کوچه های باریک و پر پیچ و خم، خانه های قدیمی با درهای چوبی و نماهای آجری، همه و همه بیانگر معماری اصیل ایرانی هستند. البته امروزه بسیاری از خانه های قدیمی این محله بازسازی شده اند یا جای خود را به ساختمان های جدیدتر داده اند، اما همچنان می توان نشانه هایی از معماری سنتی را در گوشه و کنار محله مشاهده کرد.
در گذشته، خانه های محله سنگلج دارای حیاط مرکزی، ایوان و پنجره های چوبی با طرح های خاص بودند. استفاده از آجر و گچ در نماها نیز از ویژگی های بارز معماری این منطقه به شمار می رفت. برخی از بناهای تاریخی این محله هنوز هم پابرجا هستند و به ثبت ملی رسیده اند، مانند خانه مستوفی الممالک و کلیسای گئورگ مقدس.
امروزه بافت مسکونی محله سنگلج ترکیبی از خانه های قدیمی و جدید است. به دلیل اهمیت تاریخی و فرهنگی این منطقه، ساخت و ساز در آن تابع ضوابط خاصی است که به حفظ بافت تاریخی و جلوگیری از ساخت ساختمان های بلندمرتبه تأکید دارد. این محدودیت ها با هدف حفظ هویت و اصالت محله تعیین شده اند.
دسترسی های محله سنگلج
محله سنگلج به دلیل موقعیت مرکزی خود در شهر تهران، از دسترسی های مناسبی برخوردار است. این محله از شمال به خیابان امام خمینی (مریضخانه سابق)، از شرق به خیابان خیام (جلیل آباد سابق)، از جنوب به خیابان مولوی و از غرب به خیابان وحدت اسلامی (شاپور سابق) محدود می شود. این موقعیت مرکزی باعث شده است که دسترسی به محله سنگلج از نقاط مختلف شهر تهران به راحتی امکان پذیر باشد.
برای دسترسی به محله سنگلج با استفاده از حمل و نقل عمومی، گزینه های متعددی وجود دارد. نزدیک ترین ایستگاه های مترو به این محله، ایستگاه های مترو امام خمینی و خیام هستند. همچنین خطوط اتوبوس و تاکسی متعددی از خیابان های اطراف این محله عبور می کنند.
با توجه به قرارگیری محله سنگلج در محدوده طرح ترافیک، استفاده از وسایل نقلیه شخصی برای رفتن به این محله توصیه نمی شود. اما در صورت تمایل به استفاده از خودروی شخصی، پارکینگ های عمومی در اطراف این محله وجود دارند. اگر قصد رزرو هتل در نزدیکی محله سنگلج را دارید، می توانید از مشاوران پرشین هتل درباره بهترین هتل های نزدیک به این محله سؤال کنید.
اماکن تاریخی و دیدنی محله سنگلج تهران
محله سنگلج با قدمت تاریخی خود، اماکن دیدنی متعددی را در خود جای داده است که هر کدام بخشی از تاریخ و فرهنگ این شهر را به نمایش می گذارند. از پارک شهر گرفته تا تماشاخانه سنگلج، از بناهای تاریخی و مذهبی تا بازارچه قوام الدوله، همگی جاذبه های گردشگری ارزشمندی هستند که بازدید از آن ها خاطره ای به یادماندنی را برای گردشگران رقم می زند.
پارک شهر؛ ریه تنفسی قلب تهران
پارک شهر که در ضلع شمالی محله سنگلج قرار دارد، اولین پارک مدرن شهر تهران است که در سال 1329 افتتاح شد. این پارک 25 هکتاری با درختان کهنسال و فضای سبز گسترده خود، به عنوان ریه تنفسی قلب تهران شناخته می شود و مکانی مناسب برای استراحت، تفریح و ورزش برای شهروندان تهرانی است.
در پارک شهر امکانات تفریحی و رفاهی متعددی وجود دارد، از جمله دریاچه مصنوعی، باغ پرندگان، کتابخانه، موزه صلح تهران، زمین های ورزشی و سایت پرنده نگری. این پارک همچنین میزبان رویدادهای فرهنگی و هنری متعددی در طول سال است و می تواند مقصد مناسبی برای گذراندن اوقات فراغت باشد.
تماشاخانه سنگلج؛ میراث فرهنگی تئاتر ایران
تماشاخانه سنگلج یکی از قدیمی ترین و معتبرترین سالن های تئاتر ایران است که در سال 1344 افتتاح شد. این تماشاخانه در جنوب پارک شهر و در خیابان بهشت قرار دارد و با معماری خاص خود، یکی از نمادهای فرهنگی محله سنگلج به شمار می رود.
اولین نمایشی که در تماشاخانه سنگلج اجرا شد، نمایش «پهلوان اکبر می‌میرد» نوشته بهرام بیضایی بود. از آن زمان تاکنون، این تماشاخانه میزبان نمایش های متعددی از کارگردانان و هنرمندان برجسته ایران بوده است. امروزه نیز تماشاخانه سنگلج همچنان به فعالیت خود ادامه می دهد و نمایش های مختلفی در آن اجرا می شود.
بناهای تاریخی و مذهبی محله سنگلج
محله سنگلج تهران دارای بناهای تاریخی و مذهبی متعددی است که هر کدام بخشی از تاریخ و فرهنگ این محله را به نمایش می گذارند. از جمله مهم ترین این بناها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
خانه مستوفی الممالک
این خانه قاجاری که جزء آثار ملی ایران به شمار می آید، متعلق به حسن مستوفی الممالک، نخست وزیر دوران مشروطه بوده است. این بنا در گذر مستوفی و کوچه مستوفی الممالک قرار دارد و با معماری زیبا و اصیل خود، نمونه ای از خانه‌های اعیانی دوره قاجار است.
کلیسای گئورگ مقدس
این کلیسا که در سال 1316 ساخته شده، یکی از آثار ثبت شده ملی است. معماری این کلیسا ترکیبی از سبک معماری قاجاری و معماری کلیسایی است که آن را به بنایی متمایز تبدیل کرده است. این کلیسا در خیابان وحدت اسلامی و انتهای خیابان فرزین قرار دارد.
امامزاده سید ناصرالدین
این امامزاده از اماکن متبرک محله سنگلج است که مردم برای زیارت و عرض حاجت به آن مراجعه می کنند. این بنا نیز از ارزش تاریخی و معنوی بالایی برخوردار است.
بازارچه قوام الدوله (شاپور)؛ گنجینه ای تاریخی در سنگلج
بازارچه قوام الدوله یا همان بازارچه شاپور، یکی دیگر از جاذبه های تاریخی محله سنگلج است. این بازارچه که در دوره قاجار توسط قوام الدوله، یکی از درباریان با نفوذ و متمول آن دوره ساخته شده، نمونه ای از بازارچه های سنتی تهران است که هنوز هم پابرجاست و جزء آثار ثبت شده ملی به شمار می آید.
بازارچه قوام الدوله بازارچه ای مسقف است که امروزه سنگفرش شده و دارای معماری زیبا و منحصر به فرد است. نکته جالب در مورد این بازارچه، ترکیب بافت مسکونی و تجاری در منطقه است. این بازارچه در میدان شاپور یا همان میدان وحدت اسلامی امروزی قرار دارد و بازدید از آن می تواند تجربه ای جذاب برای علاقه مندان به تاریخ و معماری سنتی ایران باشد.
برای سفر به تهران و بازدید از این اماکن تاریخی، می توانید از خدمات رزرو تور پرشین هتل استفاده کنید و از سفری راحت و بدون دغدغه لذت ببرید.
فرهنگ و هویت محله سنگلج تهران
محله سنگلج تهران با تاریخ غنی و پرفراز و نشیب خود، فرهنگ و هویتی خاص دارد. این محله محل تولد و پرورش بسیاری از چهره های برجسته فرهنگی، سیاسی و هنری ایران بوده است. از جمله شخصیت های مشهوری که در این محله زندگی کرده اند می‌توان به دکتر حسابی، محمد مصدق، محمدرضا پهلوی، ژاله علو، عزت الله انتظامی، سعید راد، سعید امیرسلیمانی، احمد قدکچیان، و بسیاری دیگر اشاره کرد.
فرهنگ غنی محله سنگلج را می توان در آداب و رسوم، سبک زندگی و تنوع قومیتی ساکنان آن مشاهده کرد. این محله از دیرباز میزبان اقوام مختلف از جمله ارمنیان بوده است. وجود کلیسای گئورگ مقدس در این محله، گواهی بر حضور و زندگی مسالمت آمیز پیروان ادیان مختلف در کنار یکدیگر است.
محله سنگلج همچنین با تئاتر و هنر نمایش پیوندی دیرینه دارد. تماشاخانه سنگلج به عنوان اولین مرکز نمایش تهران، نقش مهمی در گسترش فرهنگ تئاتر در ایران داشته است. این تماشاخانه همچنان به عنوان یکی از مراکز مهم تئاتر در تهران فعالیت می کند و میزبان نمایش های متعددی است.
علاوه بر این، محله سنگلج تهران با بازارها و بازارچه های سنتی خود، جلوه ای از فرهنگ بازار و کسب و کار سنتی ایران را به نمایش می گذارد. بازارچه قوام الدوله (شاپور) نمونه ای از این بازارچه های سنتی است که هنوز هم پابرجاست و جایگاه ویژه ای در هویت فرهنگی این محله دارد.
به طور کلی، محله سنگلج با تاریخ غنی، بناهای تاریخی، فضاهای فرهنگی و مردمان متنوع خود، بخش مهمی از هویت تاریخی و فرهنگی شهر تهران را تشکیل می دهد و بازدید از آن می تواند تجربه ای ارزشمند برای علاقه مندان به تاریخ و فرهنگ ایران باشد.
جمع بندی
محله سنگلج تهران یکی از قدیمی ترین و اصیل ترین محله های پایتخت است که با تاریخ غنی، بناهای تاریخی و فرهنگ منحصر به فرد خود، بخش مهمی از هویت شهر تهران را تشکیل می دهد. این محله که روزگاری در حاشیه غربی تهران قرار داشت، امروزه در قلب پایتخت جای گرفته و با وجود تغییرات بسیار، همچنان نشانه هایی از گذشته پرافتخار خود را حفظ کرده است.
از کوچه های پر پیچ و خم گرفته تا بناهای تاریخی، از تماشاخانه سنگلج گرفته تا پارک شهر، همه و همه بخشی از جاذبه های این محله هستند که بازدید از آن ها می تواند تجربه ای به یادماندنی برای گردشگران رقم بزند. اگر به تاریخ، فرهنگ و معماری سنتی ایران علاقه مند هستید، بازدید از محله سنگلج را از دست ندهید.
برای اقامت در تهران و بازدید از محله سنگلج و سایر جاذبه های این شهر، پرشین هتل با ارائه خدمات رزرو هتل مانند هتل اسپیناس پالاس تهران و همچنین خدمات تور، آماده خدمت رسانی به شماست. با استفاده از خدمات ما می توانید سفری راحت و بدون دغدغه به پایتخت داشته باشید و از زیبایی ها و جاذبه های این شهر تاریخی لذت ببرید.
