به گفته کارشناسان پرشین هتل ، اگر می‌خواهید در سفر به شیراز لحظه ای فراموش نشدنی را تجربه کنید، باغ نارنجستان قوام بهترین انتخاب شما خواهد بود. این باغ موزه با معماری خیره کننده و تاریخی غنی، یکی از زیباترین جاذبه های گردشگری شیراز است که هر ساله هزاران گردشگر داخلی و خارجی را به سوی خود جذب می کند. وقتی پا به این باغ شگفت انگیز می گذارید، عطر نارنج و زیبایی معماری قاجاری دل شما را متوجه خود خواهد کرد.
باغ نارنجستان قوام در محله بالاکفت شیراز، نمونه‌ای برجسته از هنر و معماری ایرانی دوران قاجار است که داستان پر فراز و نشیب خاندان قوام را در خود جای داده است. در این مطلب از مجله گردشگری، با جزئیات این اثر تاریخی آشنا می‌شوید تا سفر به شیراز برایتان لذت‌بخش‌تر شود و برای یک تجربه کامل، اقامت در پرشین هتل انتخابی مناسب خواهد بود.
تاریخچه شگفت انگیز نارنجستان قوام
خاندان قوام یکی از قدرتمندترین خانواده‌های دوران قاجار بودند که نقش مهمی در تاریخ شیراز ایفا کردند و امروز بازدید از آثار به‌جا مانده از آنان، از جمله باغ نارنجستان، از جاذبه‌های اصلی برای رزرو تور شیراز محسوب می‌شود. داستان این خاندان از زمان حاج ابراهیم خان کلانتر آغاز می‌شود که در دوران زندیه وزیر کریم خان زند بود. پس از خیانت به لطفعلی خان زند و سقوط حکومت زندیه، آقا محمدخان قاجار کل خانواده کلانتر را به قتل رساند.
علی‌اکبر خان، تنها پسر بازمانده ابراهیم خان کلانتر، بعدها داستان خانواده‌اش را برای فتحعلی‌شاه قاجار شرح داد و شاه نیز به او لقب قوام‌الملک داد و او را والی شیراز کرد. احداث باغ نارنجستان توسط علی‌محمد خان قوام‌الملک دوم در سال ۱۲۵۷ هجری شمسی آغاز شد و امروز این مکان تاریخی، یکی از جاذبه‌هایی است که گردشگران برای رزرو هتل شیراز در نزدیکی آن برنامه‌ریزی می‌کنند.
شروع ساخت و تکمیل مجموعه
احداث باغ و مجموعه بناهای آن به وسیله علی محمد خان قوام الملک آغاز شده و در سال 1300 قمری به وسیله فرزند وی محمدرضا خان قوام الملک تکمیل شده است. این پروژه طولانی مدت نشان دهنده اهمیت و عظمت این بنا در آن دوران بود. ساخت کامل این عمارت حدود 10 سال زمان برد و در سال 1298 نیز تزئینات نهایی آن به پایان رسید.
پس از تکمیل، این مجموعه شامل عمارت بیرونی (نارنجستان)، عمارت اندرونی (خانه زینت‌الملوک)، حمام، مکتب‌خانه و حسینیه بود. نارنجستان به عنوان محل انجام کارهای اداری، دیدار با مهمانان خارجی و برگزاری جلسات مهم سیاسی مورد استفاده قرار می‌گرفت. اگر قصد سفر به شیراز و بازدید از این مکان تاریخی را دارید، رزرو هتل شیراز مانند هتل ساسان شیراز از طریق سایت پرشین هتل می‌تواند اقامت شما را آسان‌تر کند.
موقعیت جغرافیایی و دسترسی
نارنجستان قوام در محله بالا کفت و در قسمت شرقی انتهای خیابان لطفعلی خان زند واقع است. این منطقه در گذشته دروازه دولت، دروازه منذر و کل شیخ ابوذرعه قرار داشته اند که نشان دهنده اهمیت استراتژیک آن در دوران قدیم است. امروزه این باغ در فاصله کوتاهی از سایر جاذبه های تاریخی شیراز قرار دارد.
برای رسیدن به نارنجستان قوام می توانید از وسایل نقلیه عمومی استفاده کنید. نزدیکترین پایانه اتوبوس در فاصله یک کیلومتری آن قرار دارد و ایستگاه مترو ولیعصر نیز در همین فاصله است. بازدید از این مکان می تواند بخشی از تور جامع شیراز باشد که رزرو تور شیراز را برای شما آسان می کند.
جاذبه های اطراف نارنجستان قوام
در اطراف باغ نارنجستان قوام مکان های تاریخی مهمی قرار دارند که می توانید در یک روز از همه آنها بازدید کنید. مسجد نصیرالملک با آن شیشه های رنگی خیره کننده، خانه زینت الملوک و خانه سنتی پرهامی از جمله این جاذبه ها هستند.
فاصله کم این مکان ها باعث شده است که گردشگران بتوانند در یک روز کامل، تجربه ای جامع از معماری و فرهنگ شیراز داشته باشند. این امکان برای کسانی که رزرو تور کرده اند، فرصت استفاده بهینه از زمان سفر را فراهم می کند.
معماری خیره کننده نارنجستان قوام
باغ نارنجستان قوام یکی از بهترین نمونه های معماری دوران قاجار است که در آن هفت هنر سنتی ایران به کار رفته است. این هنرها شامل آینه کاری، گچ بری، نقاشی، معرق کاری، حجاری، منبت کاری و آجرکاری هستند که هر کدام نمایانگر مهارت بالای هنرمندان آن دوران است.
کل مجموعه در زمینی به مساحت 3500 متر مربع ساخته شده که 940 متر مربع آن مربوط به عمارت اصلی است. سقف این هشتی با آجرکاری و مقرنس های گچی بسیار زیبایی پوشیده شده و کاشی های زرد و آبی کارشده در آن ها، خاطره آسمان آفتابی را در ذهن تداعی می کند.
ویژگی های معماری متفاوت
عمارت اصلی در ضلع شمالی باغ قرار دارد و دارای دو طبقه است. در طراحی این مجموعه از اصل تقارن کامل استفاده شده است که یکی از اصول اساسی معماری ایرانی محسوب می شود. ایوان و تالار آینه در وسط قرار دارند و اتاق ها به صورت موزون در دو طرف آن شکل گرفته اند.
ورودی اصلی باغ به سمت جنوب قرار دارد و از چوب ساج ساخته شده است. درب ورودی از جنس چوب بوده و روکش شده است. سقف راهرو هشت ضلعی با آجر و کاشی تزئین شده و مانند ستاره ها شکل گرفته است. این ورودی شما را به دالانی هشت ضلعی هدایت می کند که با آجرکاری و کاشیکاری زیبایی تزئین شده است.
باغ و فضای سبز نارنجستان
نام نارنجستان از همین درختان نارنج فراوان در باغ گرفته شده است. این درختان علاوه بر زیبایی بصری، عطری فوق العاده در فضای باغ ایجاد می کنند که خاطره ای فراموش نشدنی برای بازدیدکنندگان خواهد بود. طبیعت دل انگیز این باغ در فصل بهار به اوج خود می رسد؛ چراکه عطر شکوفه های بهارنارنج، لذتی وصف ناشدنی را به علاقه مندان تقدیم می کند.
باغ نارنجستان طراحی متقارن دارد که مطابق سنت باغ سازی ایرانی است. راه های فرعی حیاط را به بخش های کوچکتر تقسیم می کنند و تمام مسیرها به حوض بزرگ باغ ختم می شوند که در جلوی عمارت اصلی قرار دارد. درختان نخل نیز در کنار درختان نارنج، منظره ای خاص به باغ بخشیده اند.
بهترین زمان بازدید
فروردین و اردیبهشت بهترین زمان برای بازدید از نارنجستان قوام است. در این فصل شکوفه های نارنج باغ را عطرآگین می کنند و هوای معتدل بهار، شرایط مناسبی برای قدم زدن در باغ فراهم می آورد. پاییز نیز زمان مناسبی برای عکاسی و بازدید از این مجموعه تاریخی است.
برای برنامه ریزی سفر شما، رزرو هتل در این فصل ها کار آسانی نیست و بهتر است از قبل اقدام کنید.
تالار آینه و نقاشی های دیواری
یکی از شاهکارهای معماری نارنجستان قوام، تالار آینه کاری آن است. این تالار که در قسمت مرکزی عمارت قرار دارد، با آینه های کوچک و بزرگ تزئین شده که نورهای رنگارنگ را در فضا منعکس می کنند. هنگام ورود به این سالن، تابش نور خورشید از پنجره های شیشه رنگی، فضایی جادویی ایجاد می کند.
نقاشی های دیواری در اتاق های مختلف نارنجستان نیز بسیار جالب توجه هستند. در اتاق های مختلف عمارت می توانید کاشیکاری هایی از تصاویر سربازان قاجار و هخامنشی مشاهده نمایید. این نقاشی ها نشان دهنده ترکیب هنر معاصر آن دوران با الهام از تاریخ کهن ایران است.
جزئیات هنری و تزئینات
سقف اتاق ها و ایوان ها با گچ بری های ظریف و رنگ آمیزی های زیبا تزئین شده اند. از دیگر ویژگی های عمارت می توانیم به ارسی هایی با شیشه های رنگی اشاره کنیم که با تابش نور خورشید جلوه زیبایی پیدا می کنند. این عناصر معماری نه تنها کارکرد عملی دارند بلکه زیبایی فوق العاده ای نیز به فضا می بخشند.
در و پنجره های عمارت نیز با منبت کاری زیبایی تزئین شده اند که نشان دهنده مهارت بالای صنعتگران آن دوران است. این جزئیات ظریف باعث شده است که نارنجستان قوام به یکی از بهترین نمونه های هنر ایرانی در دوران قاجار تبدیل شود.
موزه نارنجستان و اشیای تاریخی
در حال حاضر بخشی از زیرزمین نارنجستان قوام به موزه تبدیل شده است. در سال های اخیر زیرزمین ضلع شمالی تعمیرات اساسی شده و به عنوان موزه مورد استفاده قرار گرفته که در آن اشیای فرهنگی اهدایی پروفسور پوپ نگهداری می شود. این موزه مجموعه ای از آثار باستانی، ظروف قدیمی، سکه ها و تابلوهای تاریخی را در خود جای داده است.
آرتور اپهام پوپ، ایران شناس معروف آمریکایی، سال ها در این مکان فعالیت کرد و آثار ارزشمندی را به موزه اهدا کرد. حضور وی در این مکان نشان دهنده اهمیت بین المللی نارنجستان قوام است.
غرفه های صنایع دستی
در زیرزمین و حیاط باغ غرفه هایی برای فروش صنایع دستی برپا شده است که گردشگران می توانند سوغاتی های زیبایی از شیراز تهیه کنند. همچنین غرفه عکاسی با لباس های سنتی نیز در حیاط مستقر است که فرصت خوبی برای ثبت خاطرات در لباس سنتی ایرانی فراهم می کند.
کافه کوچکی نیز در حیاط قرار دارد که فالوده شیرازی معروف و نوشیدنی های محلی ارائه می دهد. این امکانات باعث شده است که بازدید از نارنجستان قوام تجربه ای کامل و لذت بخش باشد.
حمام گچینه و ساختمان های جانبی
مجموعه اصلی نارنجستان قوام در گذشته شامل ساختمان های جانبی دیگری نیز بود. این حمام در سال 1300 خورشیدی ساخته شده است. این حمام که جز مجموعه قوام می باشد توسط تونلی به نارنجستان قوام متصل بوده است. حمام گچینه یکی از پنج حمام قدیمی معروف شیراز بود که امروزه بخشی از آن قابل بازدید است.
این حمام نشان دهنده پیچیدگی و کمال مجموعه اصلی خاندان قوام است. طراحی آن با معماری سنتی حمام های ایرانی انجام شده و تزئینات گچی زیبایی دارد.
اتصال به خانه زینت الملوک
نارنجستان قوام از طریق تونل زیرزمینی به خانه زینت الملوک متصل است. این اتصال نشان دهنده وحدت معماری کل مجموعه و رعایت حریم خصوصی در خانه های سنتی ایرانی است. خانه زینت الملوک که عمارت اندرونی محسوب می شد، محل زندگی اصلی خانواده قوام بود.
امروزه این دو ساختمان جداگانه اداره می شوند اما همچنان ارتباط تاریخی و معماری آنها حفظ شده است. بازدید از هر دو مکان درک کاملی از سبک زندگی اشراف آن دوران ارائه می دهد.
اطلاعات بازدید و قیمت ها
نارنجستان قوام همه روزه از ساعت 8 صبح تا 8 شب برای بازدید عموم باز است. هزینه بازدید: 30000 تومان برای گردشگران ایرانی و 250000 تومان برای گردشگران خارجی. در روزهای سوگواری رسمی مانند تاسوعا، عاشورا و برخی مناسبت های مذهبی، این مکان تعطیل است.
برای رسیدن به نارنجستان قوام می توانید از تاکسی، اتوبوس یا مترو استفاده کنید. آدرس دقیق: استان فارس، شیراز، خیابان لطفعلی خان زند، نرسیده به خیابان زینبیه. فاصله از مرکز شهر حدود 15 دقیقه با وسیله نقلیه است.
نکات مهم برای بازدید
توصیه می شود برای بازدید از نارنجستان قوام حداقل دو تا سه ساعت زمان در نظر بگیرید. جزئیات معماری و هنری این مکان آنقدر زیاد است که در یک بازدید عجولانه نمی توان از همه آنها لذت برد. عکاسی در تمام قسمت های باغ و عمارت مجاز است و فرصت خوبی برای ثبت خاطرات فراهم می کند.
اگر در نظر دارید تور کاملی از شیراز داشته باشید، این مکان می تواند نقطه شروع یا پایان مناسبی برای روز بازدید شما باشد. ترکیب آن با بازدید از سایر جاذبه های نزدیک یک تجربه فرهنگی کامل خواهد بود.
جایگاه نارنجستان قوام در میراث فرهنگی ایران
باغ نارنجستان قوام شیراز، در طی همین سال ها، یعنی دقیقا در اردیبهشت ماه سال 1353، با شماره 1073، به فهرست آثار ملی ایران اضافه شد. این ثبت نشان دهنده اهمیت ملی و بین المللی این اثر معماری است. امروزه نارنجستان قوام نه تنها یکی از مهمترین جاذبه های گردشگری شیراز است بلکه نمونه ای بارز از حفظ میراث فرهنگی کشور محسوب می شود.
دانشگاه شیراز نقش مهمی در حفظ و نگهداری این مجموعه ایفا می کند. مرمت های انجام شده طی سال های اخیر باعث شده است که این اثر تاریخی در بهترین حالت ممکن برای نسل های آینده حفظ شود.
سخن پایانی
نارنجستان قوام امروزه نه تنها محل بازدید گردشگران است بلکه مرکزی برای فعالیت های فرهنگی و هنری نیز به شمار می رود. برگزاری نمایشگاه ها، کنسرت های موسیقی سنتی و جشنواره های فرهنگی در این مکان، حیات دوباره ای به آن بخشیده است. این رویکرد نشان می دهد که چگونه می توان میراث تاریخی را با زندگی معاصر پیوند داد.
بازدید از باغ نارنجستان قوام سفری است در زمان به دوران اوج قدرت و ثروت خاندان قوام. هر گوشه از این مجموعه داستانی برای گفتن دارد و هر جزئیات معماری آن نشان دهنده مهارت و هنر بی نظیر صنعتگران ایرانی است. اگر قصد سفر به شیراز دارید، از این فرصت غافل نشوید تا یکی از زیباترین نمونه های معماری ایرانی را از نزدیک ببینید و عطر بهارنارنج را در خاطرات خود جاودانه کنید.
