به گفته کارشناسان پرشین هتل ، در میان کوچه پس کوچه های قدیمی تهران، در محله تاریخی عودلاجان، بنایی آرام با گنبدی فیروزه ای قد برافراشته که قدمتی 800 ساله دارد. امام زاده یحیی تهران، نه تنها یک بنای مذهبی، بلکه بخشی از هویت و تاریخ پایتخت به شمار می آید که روایت کننده داستان زندگی مردمان این سرزمین در طول قرن هاست.
این بقعه متبرک که نام محله را نیز به خود گرفته، یکی از جاذبه های تاریخی و مذهبی شهر تهران است که همه ساله پذیرای جمع کثیری از زائران و گردشگران داخلی و خارجی می باشد. در این مطلب از مجله گردشگری ، قصد داریم شما را با آرامگاه امام زاده یحیی تهران آشنا کنیم.
تاریخچه امام زاده یحیی تهران؛ 800 سال میزبانی زائران
امام زاده یحیی تهران، آرامگاه ابوالقاسم عزالدین یحیی است که با 15 واسطه نسبش به امام چهارم شیعیان، امام سجاد (ع) می رسد. بر اساس اسناد تاریخی، ایشان از بزرگان و علمای عصر سلجوقی بوده و نقابت طالبیان ری، قم و آمل را بر عهده داشته است. همسر ایشان دختر خواجه نظام الملک طوسی، وزیر مشهور آن دوران بوده است.به همین سبب مسافران هتل تهران هم به قصد زیارت و هم به دلیل قدمت تاریخی آن به این مکان می‌روند.
زندگی امام زاده یحیی با شهادت در سال 592 هجری قمری در جنگی میان طغرل سوم سلجوقی و علاءالدین تکش خوارزمشاه به پایان رسید. پس از شهادت، پیکر ایشان در کنار برادرش امام زاده محمد (ع) در این مکان به خاک سپرده شد و به مرور زمان، مردم این مکان را به عنوان زیارتگاه برگزیدند و بنای اولیه آن در دوره مغول ساخته شد.
معماری بی نظیر بنای امام زاده یحیی تهران
بنای امام زاده یحیی تهران نمونه بارزی از معماری دوره مغول است که طی قرن ها بارها مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است. این بنا با مساحت حدود 1500 متر مربع، دارای بخش های مختلفی از جمله صحن وسیع، مسجد، ایوان، رواق، حرم آیینه کاری شده، ضریح، سرداب، گنبد کاشی و سقاخانه است.
معماری امام زاده یحیی تلفیقی از هنر و مذهب را به نمایش می گذارد. حرم امام زاده در اتاقی به مساحت حدود 50 متر مربع قرار دارد که با ستون هایی مزین به کاشی کاری احاطه شده است. طراحی داخلی بنا با تزئینات آیینه کاری، کاشی کاری و منبت کاری، جلوه ای خیره کننده به این مکان مقدس بخشیده است.
گنبد آبی هشت ضلعی؛ شاهکار معماری دوره مغول
یکی از جذاب ترین بخش های امام زاده یحیی تهران، گنبد آبی فیروزه ای آن است که از دور خودنمایی می کند. این گنبد که بر روی ساختاری هشت ضلعی قرار گرفته، نمونه ای از معماری دوره مغول به شمار می آید. در ابتدا، گنبد به شکل هرمی 12 ضلعی و آجری بوده که در دوره قاجار با کاشی های فیروزه ای تزئین شده است.
متأسفانه گنبد اصلی در سال 1318 تخریب شد، اما در سال 1320 بنای جدید به همان سبک بنای قدیمی بازسازی گردید و امروزه ما شاهد این شاهکار معماری هستیم. این گنبد زیبا با رنگ آبی درخشانش، نمادی از آسمان و معنویت است که بر فراز محله قدیمی عودلاجان می درخشد.
تزئینات و کاشی کاری های امامزاده یحیی
هنر کاشی کاری در معماری اسلامی ایران جایگاه ویژه ای دارد و این هنر در امام زاده یحیی تهران به زیبایی به نمایش گذاشته شده است. دیوارهای داخلی بنا با کاشی های هفت رنگ مربوط به دوره قاجار تزئین شده اند که نقوش اسلیمی و گل و بوته را به نمایش می گذارند.
آیینه کاری های داخل حرم نیز از شاهکارهای هنری این بنا به شمار می آیند. این آیینه کاری ها که با هنرمندی خاصی انجام شده اند، نور را در فضای داخلی پخش می کنند و جلوه ای روحانی به این مکان مقدس می بخشند. همچنین خطاطی ها و کتیبه های موجود در بنا، ارزش هنری و تاریخی فراوانی دارند.
صندوق منبت عتیقه 895 هجری؛ قدیمی ترین اثر بقعه
یکی از ارزشمندترین آثار موجود در امام زاده یحیی تهران، صندوق چوبی منبت کاری شده ای است که قدمت آن به سال 895 هجری قمری می رسد. این صندوق که به دستور ملکشاه غازی ساخته شده، توسط دو استاد برجسته به نام های استاد حسین و استاد محمد لواسانی خلق شده است.
نقوش و طرح های به کار رفته در این صندوق، نمونه ای از هنر منبت کاری در آن دوران است که با ظرافت خاصی اجرا شده اند. این اثر تاریخی ارزشمند، قدیمی ترین شیء موجود در بقعه به شمار می آید و گواهی بر قدمت و اهمیت این مکان مقدس در طول تاریخ است.
چنار 900 ساله امام زاده یحیی؛ کهن سال ترین درخت تهران
در کنار صحن مربوط به بانوان امام زاده یحیی، درختی کهنسال با قامتی استوار ایستاده که به عنوان قدیمی ترین درخت زنده تهران شناخته می شود. این چنار 900 ساله، تنها بازمانده از سه چنار کهنسالی است که زمانی در این مکان وجود داشتند. یکی از آنها به دلیل قرار گرفتن در مسیر عبور و مرور توسط شهرداری بریده شد و دیگری نیز خشک شده است.
این شاهد خاموش تاریخ که رویدادهای بسیاری را به چشم دیده، در سال 1330 به شماره یک در فهرست آثار باستانی ایران به ثبت رسیده است. قطر تنه این درخت به حدود 7 متر می رسد و همچنان با طراوت، میزبان زائران و گردشگرانی است که برای زیارت و دیدار به امام زاده یحیی می آیند.
محله امام زاده یحیی تهران؛ گنجینه ای از آثار تاریخی
محله امام زاده یحیی که بخشی از محله تاریخی عودلاجان به شمار می آید، از شمال به خیابان امیرکبیر، از شرق به خیابان ری، از جنوب به خیابان 15 خرداد و از غرب به خیابان مصطفی خمینی محدود می شود. این محله قدیمی و تاریخی، گنجینه ای از بناهای ارزشمند است که هر کدام روایتگر بخشی از تاریخ و فرهنگ این سرزمین هستند.
گشت و گذار در کوچه پس کوچه های پر پیچ و خم محله امام زاده یحیی، سفری است به گذشته و تماشای معماری اصیل ایرانی. خانه های قدیمی با حیاط های مرکزی، بازارچه ها، حمام ها، مساجد و مدارس قدیمی، جلوه هایی از زندگی مردمان این دیار در گذر زمان را به نمایش می گذارند. پس از رزرو هتل در تهران، می توانید یک روز کامل را به گشت و گذار در این محله تاریخی اختصاص دهید.
خانه های تاریخی محله امام زاده یحیی تهران
در محله امام زاده یحیی، خانه های تاریخی متعددی وجود دارد که هر کدام داستانی از گذشته را روایت می کنند. سرای کاظمی، خانه ای زیبا متعلق به یکی از اصطبل داران ناصرالدین شاه قاجار، اکنون به موزه تهران قدیم تبدیل شده است. شاه نشین زیبای این خانه، نمونه ای از معماری اصیل ایرانی را به نمایش می گذارد.
خانه مهرانگیز کامبیز (خانه وثوق الدوله) یکی دیگر از بناهای تاریخی این محله است که به عنوان خانه فرهنگی امام زاده یحیی شناخته می شود. این خانه تاریخی به واسطه فیلمبرداری سریال پدرسالار در آن، شهرت بیشتری پیدا کرده است. همان جایی که شخصیت پدرسالار با بازی مرحوم محمدعلی کشاورز، زندگی فرزندانش را زیر نظر داشت.
حمام نواب و سایر بناهای تاریخی محله
حمام نواب، یکی دیگر از بناهای تاریخی محله امام زاده یحیی است که به واسطه فیلم "قیصر" شهرت فراوانی دارد. صحنه معروف انتقام قیصر از کریم آب منگل زیر دوش آب داغ این حمام، در ذهن بسیاری از سینما دوستان ایرانی ماندگار شده است. این حمام تاریخی امروزه به موزه تبدیل شده و بازدید از آن، بخشی از تجربه سفر به محله امام زاده یحیی است.
از دیگر بناهای تاریخی این محله می توان به مدرسه معمارباشی، خانه مدرس (در بن بست مدرس)، سقاخانه کوچه افشار، حسینیه خانه اربابی، هیئت خانه سید و حسینیه سادات موسوی اشاره کرد. هر یک از این بناها، گوشه ای از تاریخ و فرهنگ ایران را در خود جای داده اند و بازدید از آنها می تواند بخشی از رزرو تور تاریخی شما در تهران باشد.
امام زاده یحیی در سینما و تلویزیون
محله امام زاده یحیی به دلیل بافت تاریخی و اصیل، همواره مورد توجه فیلمسازان ایرانی بوده است. بسیاری از فیلم ها و سریال های ماندگار سینما و تلویزیون ایران در این محله فیلمبرداری شده اند. از جمله این آثار می توان به سریال "پدرسالار" و فیلم های "قیصر"، "گوزن ها" و "ضیافت" ساخته مسعود کیمیایی اشاره کرد.
جالب است بدانید که مسعود کیمیایی، کارگردان نامدار سینمای ایران در همین محله بزرگ شده و خانه پدری اش در این محله قرار داشته است. به همین دلیل، بسیاری از فیلم های او در کوچه پس کوچه های محله امام زاده یحیی فیلمبرداری شده اند. سریال "زیرزمین" نیز از دیگر آثاری است که در این محله ساخته شده و در آن از حمام نواب استفاده شده است.
آداب زیارت و مراسم های خاص امام زاده یحیی تهران
امام زاده یحیی تهران، علاوه بر ارزش تاریخی و معماری، یک مکان مذهبی و زیارتی است که مردم برای راز و نیاز و طلب حاجت به آنجا می روند. هنگام ورود به این مکان مقدس، همانند سایر اماکن متبرکه، رعایت حجاب و پوشش مناسب الزامی است. زائران معمولاً با خواندن زیارتنامه و دعا، به زیارت این امام زاده می پردازند.
یکی از جالب ترین نذرهایی که در امام زاده یحیی انجام می شود، نذر تسبیح است. تعداد زیادی تسبیح در این مکان وجود دارد که نشان دهنده اعتقاد قلبی مردم و نذورات آنها برای این امام زاده است. همچنین پخش نان و پنیر و سبزی به عنوان نذری در این مکان رواج دارد. مراسم خیرات شب های جمعه برای درگذشتگان همراه با روشن کردن فانوس، از دیگر آیین های رایج در این زیارتگاه است.
راهنمای سفر به امام زاده یحیی تهران
برای بازدید از امام زاده یحیی تهران، می توانید از وسایل نقلیه عمومی مانند مترو و اتوبوس استفاده کنید. نزدیک ترین ایستگاه های مترو به این مکان، ایستگاه های 15 خرداد و بهارستان هستند که با حدود 10 دقیقه پیاده روی می توانید به امام زاده برسید. همچنین می توانید از بهارستان با تاکسی یا اتوبوس خود را به ابتدای خیابان 15 خرداد رسانده و پس از 3 دقیقه پیاده روی به این مکان مقدس برسید.
اگر قصد دارید با خودروی شخصی به امام زاده یحیی بروید، می توانید از خیابان های امیرکبیر، ری یا 15 خرداد به سمت محله حرکت کنید. خوشبختانه برای پارک خودرو در اطراف این مکان مشکل خاصی وجود ندارد. بهترین زمان بازدید از امام زاده یحیی، صبح ها و روزهای غیر تعطیل است که شلوغی کمتری دارد. اگر به دنبال رزرو هتل در نزدیکی امام زاده یحیی هستید، وب سایت پرشین هتل گزینه های مناسبی را پیشنهاد می دهد.
جمع بندی
امام زاده یحیی تهران، گنجینه ای ارزشمند از تاریخ، هنر، معماری و معنویت در قلب پایتخت است. این بنای تاریخی با قدمتی 800 ساله، روایتگر داستان زندگی مردمان این سرزمین در گذر زمان است و بازدید از آن، سفری به اعماق تاریخ و فرهنگ ایران زمین است.
محله امام زاده یحیی با بافت تاریخی و اصیل خود، کوچه پس کوچه های پیچ در پیچ، خانه های قدیمی، بازارچه ها، حمام ها و بناهای تاریخی، گنجینه ای بی نظیر از میراث فرهنگی ایران را در خود جای داده است. در سفر به تهران، فرصت بازدید از این محله تاریخی و زیارت امام زاده یحیی را از دست ندهید تا خاطره ای ماندگار از سفرتان به پایتخت را ثبت کنید.
