به گفته کارشناسان پرشین هتل ، تبریز، شهری با تاریخی کهن و فرهنگی غنی، میزبان یکی از باارزش ترین میراث های ادبی ایران است. مقبره الشعرا تبریز، آرامگاهی است که در دل خود بیش از 400 شاعر، عارف و ادیب بزرگ ایران زمین را جای داده است.
در این مطلب از مجله گردشگری،با این مکان فرهنگی که امروزه به عنوان نماد شهر تبریز شناخته می شود، و روایتگر قرن ها عشق به شعر و ادبیات فارسی است.آشنا می‌شویم .
تاریخچه شکل گیری مقبره الشعرا
کوی سرخاب تبریز از دیرباز محل سکونت بزرگان و ادبا بوده است. در قرن ششم هجری و همزمان با آغاز حکومت اتابکان تبریز، بسیاری از شاعران بزرگ و پرآوازه آن دوران مانند ظهیر فاریابی و خاقانی برای دوری از جنگ و نزاع و شروع یک زندگی آرام، به تبریز مهاجرت کردند. اگر قصد دارید در سفر خود به این منطقه تاریخی، اقامتی راحت داشته باشید، رزرو هتل تبریز در نزدیکی کوی سرخاب انتخاب هوشمندانه‌ای است.
قدیمی ترین اشاره به این گورستان در کتاب نزهة القلوب تألیف حمدالله مستوفی در سال 740 هجری می باشد. زمانی که شاعران بزرگی چون اسدی طوسی و قطران تبریزی را در این مکان دفن کردند، نام آن را در دوره های مختلف حظیره الشعرا، حظیر القضاه و قبرستان سرخاب گذاشتند. این گورستان ابتدا "حضیره الشعرا" (مکان اقامت شاعران) نام داشت که پس از فوت و دفن شاعران به "مقبره الشعرا" (مکان دفن شاعران) تغییر نام داد.
حوادث طبیعی و تخریب مقبره
به دلیل متروک شدن مقبره الشعرا پس از زمین لرزه های سال های 1193 و 1194 هجری قمری، بسیاری از مقابر شاعران آسیب دیدند و شکل ظاهری اصلی آن از بین رفت. طی قرن ها و به دست طبیعت، معماری اصلی مقبره الشعرا دچار آسیب های مخربی شد. این اتفاق باعث شد تا فقط نام و قداست این مکان باقی بماند.
احداث بنای یادبود جدید
در شهریور ماه 1350 خورشیدی مسابقه ای برای طرح یک بنای یادبود در مقبره الشعرا توسط روزنامه های اطلاعات و کیهان و مجله یغما برگزار شد. از میان طرح های مختلف ارسالی، طرح مهندس غلامرضا فرزان مهر پذیرفته شد. عملیات ساخت این بنای فرهنگی از سال 1351 آغاز شده و پس از پیروزی انقلاب اسلامی، تکمیل طرح در سال 1361 به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سپرده شد.
معماری و ویژگی های بنای مقبره الشعرا
بنای یادبود مقبره الشعرا، تلفیقی زیبا از معماری سنتی و مدرن ایرانی است که ارتفاعی حدود 30 متر دارد. این سازه که در وسط محوطه مجموعه تاریخی فرهنگی قرار گرفته، به گونه ای طراحی شده که حس ایجاد ارتباط بین بیننده و سازه همواره برقرار باشد.
پایه و اساس بنا فلزی ساخته شده و برای اطمینان از مقاوم بودن آن، ابتدا پنج لایه از زمین کوبیده شده تا مقاومتی برابر 1.2 کیلوگرم به ازای هر سانتی متر مربع به دست آید. سازه فلزی با قطعات بتونی پیش ساخته پوشانده شده است.
طراحی داخلی و فضاهای نمایشی
زمانی که وارد مقبره الشعرا می شوید، پله هایی وجود دارد که شما را با بنایی عظیم روبه رو می کند. فضای اصلی این بنا، یک اتاق بسیار بزرگ است که چندین اتاق کوچک مجزا در اطراف آن ساخته شده اند. تمامی دیوارهای مقبره الشعرا با اشعار شاعرانی که در این مقبره دفن شده اند و تابلوهای عکاسی و خطاطی تزئین شده است.
مقبره الشعرا به عنوان موزه شعر و ادب آذربایجان نیز شناخته می شود. در داخل مقبره، تنها قبر شهریار زبان پارسی؛ استاد محمدحسین بهجت تبریزی به چشم می خورد که آخرین شاعر نامی و بزرگ دفن شده در این مکان است. پرشین هتل به عنوان یک وبسایت معتبر، بهترین مراکز اقامت برای گردشگران علاقه مند به بازدید از این اثر تاریخی را به شما معرفی می کند.
بزرگان و شاعران مدفون در مقبره الشعرا
مقبره الشعرا تبریز از حدود 800 سال پیش تاکنون محل دفن بیش از 400 شاعر، عارف و بزرگان تاریخ ایران بوده است. این مشاهیر از نقاط مختلف ایران زمین و حتی کشورهای منطقه به تبریز آمده و پس از درگذشت در این مکان مقدس آرام گرفته اند.
اسدی طوسی - نخستین شاعر مدفون
ابو نصر علی بن احمد، اسدی طوسی نخستین شاعر مدفون در مقبره الشعرا بوده که در سال 425 هجری قمری در تبریز وفات یافته است. قصاید مناظره، گرشاسب نامه، لغت فرس و همچنین کتاب نسخه الابنیه عن حقایق الادویه از آثار مهم او محسوب می شوند. اسدی طوسی، شاعر قرن چهارم و پنجم هجری، با آثار ارزشمندش نقش مهمی در شعر فارسی ایفا کرده است.
خاقانی شروانی - استاد قصیده
خاقانی شروانی که در سال 520 هجری در شروان متولد شد و در سال 595 از دنیا رفت، یکی از بزرگ ترین شاعران قرن ششم هجری به شمار می رود. رزرو هتل در تبریز برای کسانی که قصد بازدید از آرامگاه این شاعر نامی را دارند، بسیار راحت و مقرون به صرفه است. آثاری مثل منشات خاقانی، مثنوی ختم الغرایب و دیوان اشعار از این شاعر بزرگ به یادگار مانده است.
شهریار - آخرین مدفون نامی
سید محمد حسین بهجت تبریزی متخلص به شهریار که در سال 1325 هجری شمسی در تبریز به دنیا آمد، آخرین شاعر نامی است که در سال 1367 در این مقبره به خاک سپرده شده است. شهریار با شعرهای عاشقانه و ملی خود، جایگاه ویژه ای در دل مردم ایران پیدا کرد. 27 شهریور سالروز درگذشت این شاعر بزرگ است و هر ساله مراسم یادبود او در مقبره الشعرا برگزار می شود.
سایر شاعران و بزرگان
در کنار این سه شاعر مشهور، بزرگان دیگری چون قطران تبریزی، ظهیر فاریابی، شاهپور نیشابوری، همام تبریزی، مانی شیرازی، لسانی شیرازی، انوری ابیوردی، سلمان ساوجی و میرزا طاهر خوشنویس نیز در این مقبره آرام گرفته اند. هر یک از این بزرگان، صفحه ای از تاریخ ادبیات فارسی را رقم زده اند. رزرو تور تبریز می تواند فرصت مناسبی برای آشنایی بیشتر با تاریخ و فرهنگ این شهر باشد.
موقعیت جغرافیایی و آدرس مقبره الشعرا
مقبره الشعرا تبریز در محله تاریخی سرخاب واقع شده است. این بنای تاریخی اطراف تکیه حیدر در تقاطع خیابان های ثقة الاسلام و عارف، در ضلع شرقی بقعه سید حمزه و مقبره قائم مقام و ملاباشی قرار دارد. آدرس دقیق: شهر تبریز، محله ششگلان، خیابان ثقه الاسلام، تقاطع عارف.
برای دسترسی به مقبره‌الشعرا، می‌توانید از میدان منجم تبریز وارد مسیر خیابان ثقه‌الاسلام شوید و پس از گذشتن از بلوار ۲۹ بهمن، خیابان امام خمینی و مسجد کبود، به اولین چهارراهی که می‌رسید، مقبره‌الشعرا را مشاهده خواهید کرد. رزرو هتل تبریز، به‌ویژه هتل گسترش تبریز در نزدیکی این اثر تاریخی، امکان بازدید راحت و بدون دغدغه را برای گردشگران فراهم می‌کند.
محله سرخاب و اهمیت تاریخی آن
سرخاب نام کوی و محله ای تاریخی در شهر تبریز است که از دیرباز محل سکونت بزرگان و ادبا بوده است. در این محله اماکن، بناها، تکیه ها و مقابر معروفی چون ربع رشیدی، تکیه حیدر، بقعه عون بن علی، بقعه سید حمزه، صاحب الامر و سید ابراهیم، حظیره بابا حسن، حظیره بابا مزید، صفوه الصفا و مقبره الشعرا وجود دارد که به تقدس و معروفیت آن افزوده است.
اهمیت فرهنگی و ثبت ملی
این اثر در تاریخ 18 اسفند 1387 با شماره ثبت 25191 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. مقبره الشعرا امروزه نه تنها آرامگاه شاعران بزرگ، بلکه نمادی از تبریز و یکی از مهم ترین جاذبه های گردشگری این شهر محسوب می شود.
این مکان تاریخی هر ساله پذیرای هزاران گردشگر از داخل و خارج کشور است که برای ادای احترام به شاعران بزرگ ایران و آشنایی با فرهنگ غنی تبریز به این مقبره سفر می کنند. مقبره الشعرا به عنوان موزه شعر و ادب آذربایجان نقش مهمی در معرفی ادبیات فارسی و تاریخ شعر ایران ایفا می کند.
برنامه بازدید و نکات مهم
ساعات بازدید از مقبره الشعرا: همه روزه از ساعت 8:30 صبح تا 18 عصر می باشد. بازدید از این مکان تاریخی رایگان است و نیازی به پرداخت هزینه ورودی نیست. توصیه می شود برای بازدید بهتر و آشنایی کامل با تاریخ و اهمیت این مکان، از راهنمایان محلی که در محل حضور دارند، کمک بگیرید.
فصل بهار و پاییز بهترین زمان برای بازدید از مقبره الشعرا محسوب می شوند. در این فصول هوای تبریز معتدل بوده و امکان قدم زدن در محوطه مقبره و محله تاریخی سرخاب بسیار دلپذیر است. همچنین در 27 شهریور که سالروز درگذشت استاد شهریار است، مراسم یادبود ویژه ای در این مکان برگزار می شود که حضور در آن تجربه ای فراموش نشدنی خواهد بود.
پیوند مقبره الشعرا با فرهنگ ایرانی
مقبره الشعرا تنها یک آرامگاه نیست، بلکه نمادی از عمق فرهنگ و ادبیات ایران به شمار می رود. این مکان نشان دهنده ارج و احترامی است که ایرانیان همواره برای شعر و ادبیات قائل بوده اند. حضور بیش از 400 شاعر و ادیب در یک مکان، نشان از جذابیت و اهمیت تبریز به عنوان یکی از مراکز مهم فرهنگی ایران دارد.
این آرامگاه استثنایی پیوند عمیقی با هویت ملی ایرانیان دارد. شعر و ادبیات فارسی همواره یکی از مهم ترین ارکان فرهنگ ایرانی بوده و مقبره الشعرا تبریز به عنوان گنجینه ای از این میراث فرهنگی، نقش مهمی در حفظ و انتقال آن به نسل های آینده ایفا می کند.
حضور شاعران بزرگی چون شهریار در کنار استادان کلاسیک شعر فارسی، نشان دهنده تداوم سنت شعر در تبریز است. این مکان الهام بخش بسیاری از شاعران و نویسندگان معاصر بوده و همچنان نقش مهمی در ترویج ادبیات فارسی ایفا می کند.
نتیجه گیری
مقبره الشعرا تبریز بیش از یک مقبره عادی است؛ این مکان قلب تپنده ای از فرهنگ و ادبیات ایران محسوب می شود که در خود قرن ها عشق به شعر و حکمت را جای داده است.
بازدید از این آرامگاه، سفری است به اعماق فرهنگ ایرانی و آشنایی با میراث گرانبهای ادبی کشورمان. برای هر ایرانی و علاقه مند به شعر و ادبیات، حضور در این مکان مقدس تجربه ای فراموش نشدنی و آموزنده خواهد بود.
برای برنامه ریزی سفر به تبریز و بازدید از مقبره الشعرا، توصیه می شود از خدمات معتبر رزرو تور و هتل سایت پرشین هتل استفاده کنید تا بتوانید با خیال راحت از این سفر فرهنگی لذت ببرید.
