دریاچه حوض سلطان قم ، بزرگترین آینه طبیعی ایران

به گفته کارشناسان پرشین هتل ، در میانه راه تهران به قم، جاذبه ای طبیعی در کنار ساخته های انسانی، نمایشی تماشایی از خلقت را به راه انداخته است که با کمی دقت متوجه آن می شویم. اگر تا به حال از اتوبان قم به تهران عبور کرده اید، احتمالا چشمتان به تصویری زیبا و جذاب در فاصله دور افتاده است.

همان تصویری که مانند آینه ای درخشان در دل کویر جای گرفته و نگاه هر رهگذری را به خود جلب می کند. این جاذبه طبیعی بی نظیر، دریاچه حوض سلطان نام دارد که با عنوان بزرگترین آینه طبیعی ایران شناخته می شود، با این مطلب از مجله گردشگری ، همراه باشید تا با این پدیده طبیعی شگفت انگیز  کشورمان بیشتر آشنا شوید.

معرفی کامل دریاچه حوض سلطان

دریاچه حوض سلطان یکی از زیباترین جاذبه های طبیعی ایران است که در قلب کویر مرکزی کشور واقع شده است. این شگفتی طبیعت در ضلع جنوبی رشته کوه های البرز قرار دارد و چشم انداز خیره کننده ای از ترکیب کویر، کوه و آسمان ارائه می دهد. پیش از سفر به این منطقه، بهتر است رزرو هتل قم را انجام دهید تا اقامتتان بدون مشکل باشد.

موقعیت جغرافیایی و دسترسی

این دریاچه نمکی در شمال شرق شهرستان قم و در فاصله 85 کیلومتری جنوب تهران و 40 کیلومتری شمال قم قرار گرفته است. دریاچه حوض سلطان در ارتفاع 710 متری از سطح دریا واقع شده و در کنار اتوبان پر رفت و آمد تهران-قم قابل مشاهده است. این موقعیت استراتژیک باعث شده که این جاذبه طبیعی به راحتی قابل دسترسی باشد و هر ساله هزاران گردشگر از آن بازدید کنند.

مساحت این دریاچه حدود 240 کیلومتر مربع است که متناسب با ورود آب و میزان بارش در فصول مختلف، وسعت آن تغییر می کند. در فصول بارندگی و ذوب برف های ارتفاعات اطراف، وسعت دریاچه افزایش یافته و در فصول خشک کاهش می یابد. بدین ترتیب سطح آب دریاچه همواره در حال نوسان است و هر بار که آن را مشاهده کنید، چهره متفاوتی از خود به نمایش می گذارد.

تاریخچه و پیدایش دریاچه

دریاچه حوض سلطان از بقایای دریاچه قدیمی ساوه که از بین رفته است، به وجود آمده است. این دریاچه در سال 1883 میلادی و بر اثر ساخت جاده شوسه تهران-قم شکل فعلی خود را پیدا کرد. به همین دلیل گاهی به آن دریاچه ساوه نیز گفته می شود. تشکیل این دریاچه نتیجه فرآیندهای طبیعی طولانی مدت بوده که طی میلیون ها سال شکل گرفته است.

نام های مختلفی برای این دریاچه ذکر شده که شامل دریاچه شاهی، دریاچه ساوه، دریاچه قم و کویرنمک می باشد. این تنوع در نامگذاری نشان دهنده اهمیت و شهرت این جاذبه طبیعی در طول تاریخ است. برای کسانی که قصد رزرو هتل در منطقه را دارند، بهتر است از هتل های قم یا تهران استفاده کنند.

ویژگی های شگفت انگیز دریاچه حوض سلطان

دریاچه حوض سلطان به دلیل ویژگی های طبیعی خاص خود، جایگاه ویژه ای در میان جاذبه های طبیعی ایران دارد. این دریاچه ترکیبی از زیبایی، علم و طبیعت است که هر مشاهده گری را مجذوب خود می کند.

پدیده آینه طبیعی ایران

مهم ترین و شناخته شده ترین ویژگی دریاچه حوض سلطان، سطح آبی صاف و صیقلی آن است که مانند یک آینه طبیعی بزرگ عمل می کند. این پدیده طبیعی شگفت انگیز به دلیل وجود کریستال های نمک در کف دریاچه ایجاد می شود که باعث انعکاس کامل نور و تصاویر می گردد. سطح صیقلی دریاچه آنقدر تمیز و شفاف است که انعکاس آسمان، ابرها و اجرام آسمانی را به وضوح در خود منعکس می کند.

این آینه طبیعی در طول روز جلوه های مختلفی به خود می گیرد. در ساعات مختلف روز بسته به زاویه تابش نور خورشید، رنگ ها و انعکاس های متفاوتی بر سطح دریاچه ظاهر می شود.

عکاسان حرفه ای و آماتور از این ویژگی برای ثبت تصاویر خارق العاده بهره می برند و لحظات فراموش نشدنی را در این مکان تجربه می کنند. این پدیده به دلیل بی نظیر بودن آن، دریاچه حوض سلطان را به عنوان بزرگترین آینه طبیعی ایران مطرح کرده است.

لایه های نمکی و ترکیبات معدنی

دریاچه حوض سلطان از 5 لایه مجزا تشکیل شده که ضخامت این لایه ها به 24 متر می رسد. این لایه های نمکی با ترکیبات مختلف، طیف رنگ های جذابی از سفید تا خاکستری و قهوه ای ایجاد می کنند. ضخامت لایه های نمک تا 20 متر می رسد و با خاک های رسی با طیف رنگ قهوه ای تا خاکستری از هم جدا می شوند.

علاوه بر نمک معمولی، این دریاچه حاوی مواد معدنی ارزشمندی مانند منیزیم کلرید، سدیم سولفات و منیزیم سولفات است. این ترکیبات معدنی علاوه بر ارزش اقتصادی، خواص درمانی نیز دارند که برخی از گردشگران برای بهره مندی از این مزایا به منطقه سفر می کنند. بلورهای نمک با اشکال منظم هندسی که در سطح دریاچه تشکیل می شوند، منظره ای زیبا و علمی خلق می کنند که دانشمندان و علاقه مندان به زمین شناسی را مجذوب خود می کند.

تنوع زیستی و اکوسیستم بی نظیر

علی رغم شرایط سخت محیطی و شوری بالای آب، دریاچه حوض سلطان میزبان تنوع زیستی جالب توجهی است که نشان دهنده قدرت سازگاری طبیعت با شرایط دشوار است. این اکوسیستم خاص، زیستگاهی برای گونه های جانوری و گیاهی ویژه فراهم کرده است.

آرتمیا بومی قم، تنها جانداری است که در آب شور این دریاچه زندگی می کند. این میگوی آب های شور از شاخه بندپایان و رده سخت پوستان است که برای حفظ بقای نسل خود نسبت به زندگی در آب شور سازش پیدا کرده است. از لحاظ اقتصادی این جانور بسیار ارزشمند بوده و در صنایع مختلف کاربرد دارد.

در حاشیه دریاچه نیز گونه های گیاهی مانند درمنه بیابانی، اشنان، سودا، تاغ زرد و سیاه رشد می کنند که چشم انداز طبیعی خاصی را ایجاد می نمایند و نقش مهمی در حفظ تعادل اکولوژیکی منطقه دارند.

حیات وحش و پرندگان مهاجر دریاچه حوض سلطان

دریاچه حوض سلطان نه تنها به دلیل زیبایی منظره آن مشهور است، بلکه به عنوان زیستگاه مهمی برای انواع پرندگان و جانوران وحشی نیز شناخته می شود. این منطقه در فصول مختلف سال میزبان گونه های مختلفی از حیات وحش است که هر کدام نقش خاصی در اکوسیستم منطقه ایفا می کنند.

پرندگان مهاجر و بومی

در فصول مهاجرت پرندگان، دریاچه حوض سلطان میزبان پرندگان مهاجری مانند غازهای خاکستری، لک لک ها، فلامینگوهای بزرگ و آنقوت می شود. حضور این پرندگان زیبا، جلوه ای خاص به منظره دریاچه می بخشد و فرصت مناسبی برای علاقه مندان به پرنده نگری فراهم می آورد. پرندگان بومی منطقه نیز شامل هوبره، قرقی، کبوتر چاهی، باقرقره و انواع عقاب هستند که در طول سال در این منطقه زندگی می کنند.

مشاهده این پرندگان نیازمند صبر و دقت است، زیرا بسیاری از آنها در ساعات خاصی از روز فعال هستند. بهترین زمان برای پرنده نگری، ساعات اولیه صبح و عصر است که پرندگان برای تغذیه و آب خوردن به ساحل دریاچه می آیند.

پستانداران و سایر جانوران

علاوه بر پرندگان، دریاچه حوض سلطان زیستگاه پستانداران مختلفی نیز است. خرگوش، موش صحرایی، گرگ، شغال، خارپشت، روباه و آهو از جمله جانورانی هستند که در این منطقه مشاهده شده اند. در گذشته جانورانی مانند جبیر و گورخر آسیایی نیز در این منطقه زندگی می کردند که متاسفانه امروزه منقرض شده اند.

برخی از مسافران دریاچه، گاهی این شانس را دارند که گله شترهایی را که از نزدیک دریاچه عبور می کنند، ببینند. این منظره که ترکیبی از سنت و طبیعت است، خاطره ای فراموش نشدنی برای بازدیدکنندگان ایجاد می کند. مشاهده حیات وحش در این منطقه نیازمند احترام به طبیعت و رعایت فاصله مناسب با جانوران است تا آسیبی به آنها وارد نشود.

راه های دسترسی و مسیریابی به دریاچه حوض سلطان

دسترسی به دریاچه حوض سلطان نسبتا آسان است و از دو مسیر اصلی می توان به این جاذبه طبیعی رسید. انتخاب مسیر مناسب بسته به نقطه شروع سفر و شرایط جوی متفاوت خواهد بود.

مسیر دسترسی از تهران

برای رسیدن به دریاچه حوض سلطان از تهران، باید وارد اتوبان تهران-قم شوید و پس از طی حدود 70 کیلومتر، در سمت چپ اتوبان تابلوی اطلاعات گردشگری را خواهید دید که جاده ای را نشان می دهد که به سمت روستای چشمه شور می رود. این تابلو به وضوح قابل تشخیص است و راهنمای مناسبی برای گردشگران محسوب می شود.

بعد از دیدن این تابلو، باید از اولین زیرگذر عبور کرده و وارد مسیر خاکی شوید. پس از حدود یک کیلومتر به دو راهی خواهید رسید که مسیر سمت چپ شما را مستقیما به دریاچه حوض سلطان می رساند.

این مسیر نسبتا راحت بوده و با خودروهای معمولی قابل طی است، البته در فصول بارندگی ممکن است جاده های خاکی کمی دشوار شوند و نیاز به احتیاط بیشتری داشته باشد. برای کسانی که قصد رزرو تور دارند، تورهای یک روزه و گروهی گزینه مناسبی محسوب می شود.

مسیر دسترسی از قم

اگر از سمت قم به دیدن دریاچه می آیید، مسیر کمی متفاوت خواهد بود. باید در اتوبان قم-تهران بعد از مجتمع تفریحی مهتاب و پشت سر گذاشتن اولین تپه کنار دریاچه، در کنار تپه دوم وارد جاده خاکی شوید که به سمت پایین و دریاچه سرازیر می شود. این جاده به عنوان جاده اصلی معدن نمک شناخته می شود و معمولا ترافیک کمتری دارد.

یکی از نشانه‌های مهم این خروجی، تابلوی تهران 95 کیلومتری است که به راحتی قابل تشخیص است. از کنار جاده تا رسیدن به قلب دریاچه حدود یک ساعت و نیم پیاده‌روی خواهید داشت که به خودی خود تجربه لذت‌بخشی محسوب می‌شود. این مسیر پیاده‌روی امکان تماشای مناظر زیبای کویری و آشنایی با طبیعت بکر منطقه را فراهم می‌آورد. برای کسانی که در قم اقامت دارند، رزرو هتل مهسان قم از طریق سایت پرشین هتل گزینه مناسبی برای استراحت بعد از بازدید محسوب می‌شود.

بهترین زمان بازدید و شرایط آب و هوایی

انتخاب زمان مناسب برای بازدید از دریاچه حوض سلطان نقش کلیدی در کیفیت تجربه شما خواهد داشت. هر فصل از سال ویژگی ها و جذابیت های خاص خود را دارد، اما برخی زمان ها برای بازدید مناسب تر هستند.

بهترین فصل برای دیدن دریاچه حوض سلطان، اوایل بهار و اواسط پاییز است که دمای هوا میانه و مطبوع است. در این فصل ها، شرایط آب و هوایی مناسب برای پیاده روی طولانی مدت، عکاسی و تماشای طبیعت فراهم می شود و می توانید ساعت ها در کنار این آینه طبیعی زمان بگذرانید بدون اینکه نگران گرمای شدید یا سرمای زیاد باشید.

بهار فصل شکوفایی گیاهان صحرایی است و در این زمان حاشیه دریاچه با رنگ های زیبای سبز پوشیده می شود. پاییز نیز فصل مهاجرت پرندگان است و شانس مشاهده گونه های مختلف پرندگان مهاجر بیشتر خواهد بود. در این فصل ها میانگین دما در حدود 15 تا 25 درجه سانتیگراد است که برای فعالیت های بیرونی بسیار مناسب محسوب می شود.

فعالیت های تفریحی و ورزشی

دریاچه حوض سلطان فرصت های متنوعی برای فعالیت های تفریحی و ورزشی فراهم می کند که هر کدام تجربه خاص خود را دارند. این فعالیت ها از آرام و صلح آمیز تا هیجان انگیز متغیر هستند و برای سلایق مختلف مناسب اند.

عکاسی و فیلمبرداری حرفه ای

دریاچه حوض سلطان به دلیل ویژگی آینه ای متمایزش، یکی از محبوب ترین مقاصد عکاسان حرفه ای و آماتور در سراسر کشور محسوب می شود. انعکاس آسمان، ابرها، کوه ها و حتی پرندگان در سطح صیقلی دریاچه، فرصت ثبت تصاویر خارق العاده و هنری را فراهم می آورد که در هیچ جای دیگری قابل دستیابی نیست.

بهترین زمان برای عکاسی، گلدن آورز یعنی ساعت اول پس از طلوع خورشید و ساعت آخر قبل از غروب آن است که نور طلایی خورشید با انعکاس در آب، ترکیب رنگ های بی نظیری را خلق می کند. برای عکاسی در این منطقه، توصیه می شود از تجهیزات مناسب مانند سه پایه محکم، فیلترهای پلاریزه و ND، و لنزهای مختلف استفاده کنید. همچنین باید توجه داشت که نمک موجود در هوا ممکن است بر تجهیزات عکاسی تاثیر بگذارد، بنابراین بعد از عکاسی حتما تجهیزات خود را به دقت تمیز کنید.

ورزش های هیجانی و ماجراجویی

آفرودسواری یکی از محبوب ترین و هیجان انگیزترین فعالیت های ممکن در اطراف دریاچه حوض سلطان است. با گذشتن از تپه های بلند و کوتاه کویری، اوج هیجان و لذت را تجربه خواهید کرد. مسیرهای آفرود در اطراف دریاچه مناظر زیبایی از کویر، کوه و آسمان ارائه می دهند که برای علاقه مندان به ورزش های هیجانی بسیار جذاب است.

دوچرخه سواری روی سطح دریاچه نیز تجربه متفاوتی است که علاقه مندان به ورزش های هیجانی می توانند امتحان کنند. این فعالیت نیازمند دوچرخه مناسب برای کویر و تجهیزات ایمنی است. همچنین پیاده روی طولانی مدت در دریاچه که گذر از عرض آن به حدی جالب و لذت بخش است که بسیاری از مسافران ساعت ها زمان صرف می کنند تا با پای پیاده از دریاچه بگذرند.

این پیاده روی علاوه بر تجربه نزدیک شدن به طبیعت بکر، فرصت تماشای جزئیات زیبای بلورهای نمک، گیاهان صحرایی و مشاهده حیات وحش منطقه را فراهم می آورد. البته باید توجه داشت که برای پیشروی تا قلب دریاچه، حتما به گل و نمک خواهید نشست و آثار آن تا مدت ها در کفش و لباس شما باقی خواهد ماند، بنابراین از پوشیدن کفش و لباس های مناسب و قابل شستشو غافل نشوید.

نکات ایمنی و توصیه های مهم سفر

بازدید از دریاچه حوض سلطان اگرچه تجربه ای فوق العاده است، اما نیازمند رعایت نکات ایمنی و آمادگی مناسب است. این منطقه کویری شرایط خاص خود را دارد که باید برای آن آماده باشید.

برای سفر به این منطقه، حتماً با گروه یا راهنمای محلی مجرب بروید، آب کافی و نوشیدنی انرژی‌زا بردارید، از لباس و کفش مناسب کویر استفاده کنید، کرم ضدآفتاب با SPF بالا، کلاه و عینک آفتابی خوب همراه داشته باشید، ابزار مسیریابی مثل GPS یا گوشی شارژ شده بگیرید، به پوشش گیاهی دقت کنید و از مناطق فاقد گیاه با خودرو عبور نکنید، و حتماً کیت کمک‌های اولیه نیز در وسایل‌تان باشد.

پدیده های جالب و کمیاب دریاچه

دریاچه حوض سلطان گاهی میزبان پدیده های طبیعی نادر و جالبی است که آن را از سایر دریاچه های جهان متمایز می کند. این پدیده ها معمولا در شرایط خاص آب و هوایی رخ می دهند و مشاهده آنها تجربه ای فراموش نشدنی است.

تغییر رنگ آب به قرمز

یکی از جالب ترین پدیده هایی که در دریاچه حوض سلطان رخ می دهد، تغییر رنگ آب به قرمز است که در فصل پاییز و به دلیل تکثیر جلبک های خاص اتفاق می افتد. در پاییز سال 1399، غلظت جلبک های خاصی در آب دریاچه افزایش یافت که باعث تغییر رنگ آب به قرمز شد و منظره ای شگفت انگیز و غیرقابل باور خلق کرد.

این جلبک سرشار از ویتامین آ بوده که علاوه بر زیبایی منظره، خواص دارویی نیز دارد. این پدیده طبیعی نادر فرصتی برای عکاسی و مشاهده طبیعت فراهم می آورد که تنها در شرایط خاص آب و هوایی رخ می دهد. مشاهده این پدیده نیازمند اطلاع از زمان وقوع آن است که معمولا از طریق کانال های اطلاع رسانی محیط زیستی اعلام می شود.

تشکیل کریستال های نمک

در فصول خشک و گرم سال، آب دریاچه تبخیر شده و کریستال های نمک زیبایی با اشکال منظم هندسی بر سطح دریاچه تشکیل می شوند. این کریستال ها که در نور خورشید می درخشند، منظره ای رویایی و علمی خلق می کنند که برای علاقه مندان به زمین شناسی و کریستال شناسی بسیار جذاب است. این پدیده طبیعی نمونه عالی از هنر طبیعت در خلق اشکال هندسی منظم است.

مشاهده و عکس گیری از این کریستال ها نیازمند دقت است زیرا بسیار شکننده هستند و بهترین زمان برای مشاهده آنها ساعات اولیه صبح است که نور نرم خورشید بر آنها تابیده و جلوه خاصی ایجاد می کند. این پدیده معمولا در اواخر تابستان و اوایل پاییز قابل مشاهده است.

جمع بندی

دریاچه حوض سلطان با تمام زیبایی ها، ویژگی ها و شگفتی های طبیعی خود، بدون شک یکی از محبوب ترین و جذاب ترین مقاصد گردشگری ایران محسوب می شود. این آینه طبیعی بزرگ که در دل کویر مرکزی ایران جای گرفته، ترکیبی بی نظیر از علم، هنر و طبیعت ارائه می دهد که تجربه فراموش نشدنی برای هر مسافری خلق می کند.

از تماشای انعکاس بی نظیر آسمان در زمین گرفته تا ثبت تصاویر خارق العاده، از پیاده روی در دل طبیعت بکر تا مشاهده حیات وحش بی نظیرش، از تجربه ورزش های هیجانی تا لذت بردن از آرامش کویر، همه و همه باعث می شود که این مکان در فهرست سفرهای ضروری هر ایرانی و حتی گردشگران خارجی قرار گیرد. ترکیب دسترسی آسان، مناظر بی نظیر و تنوع فعالیت های ممکن، این دریاچه را به مقصدی ایده آل برای انواع مختلف گردشگری تبدیل کرده است.

در نهایت، این دریاچه نمادی زنده از زیبایی و قدرت طبیعت ایران است که نشان می دهد چگونه طبیعت حتی در سخت ترین شرایط محیطی نیز قادر به خلق شاهکارهایی بی نظیر است که مایه مباهات و افتخار هر ایرانی و نشان دهنده غنای طبیعی این سرزمین کهن خواهد بود.