محله نوغان مشهد

محله نوغان مشهد یکی از محله های قدیمی مشهد است. خیابان اصلی این محله به نام راسته نوغان می باشد که کوچه هایی از آن منشعب می باشد. راسته نوغان در واقع بازار اصلی این محله مشهد بوده که در جهت شمالی جنوبی قرار داشته و انتهای شمالی آن به دروازه نوغان و انتهای جنوبی آن به چهار سوق  تقاطع کوچه سیاهان و محله نوغان ختم می شده است.

ویژگی محله نوغان مشهد از نظر اجتماعی از خود گذشتگی زنان این محله در زمان شهادت حضرت رضا (ع ) می باشد که به خاطر شرکت در تشییع پیکر حضرت رضا (ع) مهریه یا همان قباله ها را به شوهرانشان بخشیدند تا به آنان اجازه شرکت در این مراسم را بدهند. برای دسترسی راحت به این مکان می توانید یکی از هتل های مشهد مانند هتل عماد مشهد یا هتل عقیق رضوی مشهد را مورد رزرو قرار دهید.

هنوز هم به خاطر این عمل قهرمانانه زنان محله در ۱۲۰۰ سال گذشته ساکنان فعلی به آن افتخار می کنند.از آثار دیگر موجود در خیابان نوغان مشهد مسجد امام رضا (ع) ، مسجد پل سنگی ، مسجد محراب خان؛ آب انباری به نام محراب خان که در گذشته در مجاورت مسجد ساخته شده بود می باشد.

کاروانسرای بابا قدرت در نزدیکی حرم

 کار و شغل مردم این محله به زارعت، چوپانی، گله داری و ... می گذشت که البته بعضی از آن ها به مشاغل کمیابی همچون چکمه دوزی،حصیر بافی، خرازی، سنگ تراشی، عطاری، کاشی پزی، کفاشی، نعل بندی و ... مشغول بوده اند.

قدیمی ترین محله ایران

محله نوغان قدیمی ترین محله ایران با هزار و پانصد و سال قدمت درمنطقه شمال شرق مشهد روزگار می‌ گذراند. این نقطه از شهر که فراز و نشیب های تاریخی فروانی را تجربه کرده درحال تغییر چهره است اما هنوز به ثبت جهانی نرسیده است.

به گزارش خبرنگار پرشین هتل، محله نوغان مشهد برای کسانی که در حوزه تاریخ تلاش می کنند به عنوان شناسنامه مشهد محسوب می شود. محله نوغان مشهد که ساکنان آن در سال ۲۰۲ هجری قمری به عنوان تشییع کنندگان پیکر مطهر امام رضا(ع) در جو خفقان حکومت عباسی، ولایتمداری و صلابت خود را نشان دادند.

خانه تاریخی توکلی یا خانه اجنه؟

 اینک در گذر زمان سیمای پیر شده خود را به مهندسان آرمانگرا سپرده است تا فضاهای قدیمی و خوش نقش و هزار خاطره اش با برج های رفیع جایگزین کنند. ای کاش کسی به فریاد این محله تاریخی و با قدمت برسد تا میراثی برای آیندگان باشد.

نوغان ۱۵۰۰ ساله

هم اکنون ۱۲۳۰ سال از رحلت جانسوز امام هشتم شیعیان حضرت رضا(ع) می گذرد،حداقل چند سده قبل از این رخداد غم انگیز محله نوغان مشهد محله ای پر آوازه بوده که از قریه ای به همین نام قامت شهری به خود گرقته و به کوی و برزنی پر رفت و آمد و جذاب برای اهالی دیگر نقاط مثل پاژ، توس و سناباد تبدیل شده است.

باغ خونی مشهد و حادثه ای تلخ

هنگامی که با حیله مامون، حضرت رضا(ع) شربت مسموم نوشید و برای دفن در باغ حمیدابن قحطبه به سرزمین توس منتقل شد، این مردم  محله نوغان مشهد بودند که با طنین فریاد های توام با اشک خود به استقبال پیکر مطهر فرزند زهرا(س) آمدند.

زنان محله نوغان مشهد که در صلابت و اقتدار و مدیریت خانواده شهره اند، در روزهای آخر صفر سال شهادت مولا، با شیون های سرشار از ارادت خود سنگ تمام گذاشتند و نامشان را در تاریخ ماندگار ساختند.

خانه تاریخی پیشه وران و حکایتی ماندگار

خادمان رضوی

اولین خادمان رضوی تا سده های طولانی قبل از احداث بنا در حرم مطهر امام رضا (ع)، ساکنان محله نوغان مشهد بودند. پیرمردانی شریف که هر روز صبح به قصد ادای دین به زائران حضرت و خدمت به مجاوران، محله خاکی نوغان را ۵۰۰ متر طی می کردند و به مرقد منور می پیوستند.

خادم نوغانی با استفاده از روغن و پیه سوز چراغی فراهم و محیط روضه منوره را روشن می کرد وشبانگاه نیز درب را قفل و روانه خانه می شد. در تاریخ شکل گیری حرم آمده است، در سال های آغازین دفن فرزند پیامبر در مشهد، زمین های اطراف حرم مطهر خالی از سکنه بود و محله نوغان که یکی از دو آبادی معروف و معتبر توس بود، تنها نقطه مسکونی منطقه محسوب می شد.

خانه اردکانی مشهد و داستانی مذهبی

به روایت تاریخ، بوبکر شهمرد از پیشکاران نوح بن منصور سامانی، شهادتگاه علی بن موسی الرضا(ع) را آباد کرد. به گفته ابن بابویه، محمد بن عبد الرزاق طوسی و امیر محمدیه از امرای عهد سامانی، در دوره امارتشان نسبت به مرقد امام (ع) کمال ارادت و توجه را داشتند و تزییناتی در حرم بوجود آوردند.

کاروانسرای های محله نوغان

در پی شکل گیری و رونق مشهد، مسئولیت و ماموریت تازه ای برای این محله که نزدیکترین مکان به حرم مطهر محسوب می شد، تعریف و به اجرا در آمد. رضا رشیدیان از تاریخ پژوهان مشهدی می گوید: مشهد پس از شهادت امام رضا(ع) بنیانگذاری شد، از آن پس اراتمندان مولا از گوشه و کنار ایران روانه مشهد می شدند و کم کم شهر، چهره ای پر رفت و آمد پیدا کرده و نیازمند امکانات شد.

خانه تاریخی داروغه مشهد را با یک کلیک بشناسید

وی یادآور می شود: چهار دروازه نوغان، پایین خیابان، بالا خیابان و سراب بتدریج هسته اولیه مشهد را پایه گذاری کردند که دروازه و محله نوغان معروف ترین آنها بود. محسن یوسفی از قدیمی های محله نوغان مشهد می گوید: کاروانسراهای زیادی در این محله ساخته شد که همه آنها در اختیار زوار بود، کاورانسراهای پنابادی، بلغوری و گلشن از معروفترین محل های بیتوته زوار بود که به شکل دو طبقه احداث و اشکوبه فوقانی” طبقه بالا” آن، زوار نشین و طبقه زیرین به احشام اختصاص داشت.

وی می گوید: از دوره صفویه که قهوه خانه های رونق گرفتند، محله نوغان مشهد ۴قهوه خانه معروف داشت که قهوه خانه های سید محسن، کربلایی حبیب، سید رئوف و آقا اسماعیل تا همین چندی پیش پا برجا بود.

کوچه های محله نوغان

محله نوغان با قدمتی دیر پا، کتابچه ای از رسوم ناب ایرانی است. اولین کوچه های مشهد در همین حوالی شکل گرفته است. کوچه چهل خانه از معروفترین کوچه های محله نوغان مشهد است، در آن کوچه که به محله درشکه چی ها معروف بود، در صد سال گذشته، درشکه چی های اطراف حرم زندگی می کردند.

خانه ملک را با یک کلیک ببینید

کوچه پله با معماری ناب خود که در نقاطی زیبا سه کوچه را با پله به هم وصل می کند، کوچه ۸ متری که اولین محله با اسلوب معماری جدید در سده اخیر است، کوچه حمام باغ ، پل سنگی، کوچه حمام حاج رستم از محله های بسیار قدیمی است که در گذر زمانی بارها تجدید بنا شده است.

امروز دیگر از آب جاری انتهای محله نوغان و چادر نشینان کوچه هاتف خبری نیست، به جای آن ساختمان های بزرگ سر بر آورده اند و صدها ساکن جدید را در خود جای داده اند. الان از مدرسه رام که شاگرد هایش باید ۶۰ ساله باشند هم خبری نیست، اما دبیرستان حاج تقی تنها محل ارتقاء تحصیلی برای اندک بچه های درسخوان محله هنوز بر و بیا دارد. بچه های محله نوغان مشهد در دهه ۳۰ بیشتر اهل کسب و کار بودند و کمتر به ادامه تحصیل رغبت نشان می دادند و اگرشانس می آوردند چند صباحی را شبانه در اَکابر (محل یادگیری قرآن) می گذراندند.

کاخ موزه محمد رضا شاه یا باغ ملک آباد؟

مردم خوش مرام محله نوغان مشهد

در محله نوغان مشهد غیرت و همت و خوش مرامی، دفاع از ناموس و توجه به حرمت و موی سفید جایگاه ویژه ای داشت، تا دهه ۵۰ ساکنان محله پای بندی خاصی به رفت و آمد با هم داشتند. سرکشی و رفع نیاز و دستگیری از ندارها از ویژگی های مردم محله نوغان بوده وهست.

محله و خیابان نوغان مشهد امروز در حال تغییر شکل است،اگر قصور ادامه یابد تا ۱۰ سال دیگر از آن همه سابقه و هویت چیزی باقی نخواهد ماند. پرسش اساسی این است که چرا محله نوغان مشهد در فهرست میراث فرهنگی قرار نگرفته حال آن که ظرفیت جهانی شدن دارد. قطعا باید تلاش کرد تا این سرمایه را به دنیا شناساند، همین امروز هم دیر نیست.